FleckScore – nowa jakość w ocenie pokroju bydła simentalskiego
Od stuleci wygląd zewnętrzny zwierząt miał dla hodowców ogromne znaczenie, zwłaszcza podczas prowadzonej selekcji lub wyborze sztuk do hodowli. W czasach współczesnych, gdy o hodowli rozstrzyga w dużym stopniu selekcja genomowa, na temat znaczenia oceny pokroju trwa ostra wymiana, często kontrowersyjnych, poglądów. Hodowcy i miłośnicy zwierząt chcą uczestniczyć w pokazach bydła, na których oceniane są zwierzęta, właśnie pod względem szlachetności budowy ciała, a decyzje sędziów przyjmowane są z dużymi emocjami.
Obok pozytywnych emocji, przy wyborze najpiękniejszej krowy, prowadzona jest ocena cech budowy ciała wybranych na podstawie udowodnionych naukowo przesłanek, które są zbierane, analizowane i powiązane z optymalną długością użytkowania zwierzęcia. Poszczególne cechy muszą być jasno zdefiniowane, mierzalne i składające się na łatwo weryfikowalną kompleksową ocenę. FleckScore spełnia te warunki.
System FleckScore
Jest to system proponowanych ocen, którego działanie można sprawdzić jedynie za pomocą urządzeń elektronicznych lub na portalu on-line www.fleckscore.com. System dostarcza niezależne od okręgu hodowlanego i zootechnika oceny informacji na temat wielkości indeksu budowy ciała ocenianego zwierzęcia. Dalszą zaletą programu jest proponowanie not za poszczególne cechy budowy z uwzględnieniem danych o przebiegu laktacji. System dostarcza wyniki oceny pokroju z uwzględnieniem odchyleń od średniej populacji podczas całej laktacji, a zatem bierze też pod uwagę rozwój fizyczny krów.
Dwie ważne różnice, które charakteryzują FleckScore w porównaniu z innymi systemami oceny:
- Wprowadzenie do sumarycznych ocen cech głównych systemu oceny sugerowanej
- Przedstawienie sumarycznej oceny cech głównych w skali 100 punktowej
Nowy system nie wprowadza do listy pojedynczych i głównych cech żadnych zmian. Do opisu cech liniowych stosuje się, jak wcześniej, skalę od 1 do 9. Przy obliczaniu proponowanej oceny poszczególne cechy są ważone pod względem ich wpływu na długość użytkowania. Podana propozycja oceny sumarycznej dla nóg, racic i wymienia może być zmieniona przez oceniającego o +/- 3 punkty. W ten sposób oko oceniającego ma wpływ na proponowaną ocenę i uwzględnienie w niej specyficznych cech budowy ocenianego zwierzęcia.
Średnia populacji odpowiada, niezależnie od laktacji, około 80 punktom przy wielkości skali od 68 do 93 punktów dla pierwiastek i rozszerzonej w kierunku jej górnej granicy dla krów wieloródek. U krów w drugiej i trzeciej laktacji skala oceny rozszerza się do 94 lub 95 punktów, dzięki bardzo dobrej budowie nóg i racic oraz wysokiej ocenie budowy wymienia.
Tabela 1: Zestawienie ocen sumarycznych dla ramy
ciała/umięśnienia/nóg i racic/wymienia w FleckScore
Cechy główne w szczegółach
RAMA CIAŁA
Proponowaną ocenę ramy ciała wylicza się z pomiarów następujących cech: wysokości w krzyżu, długości ciała, szerokości w guzach biodrowych i głębokości tułowia, które są ważone w stosunku 3:1:1:1. Oznacza to, że krowa z identycznymi wymiarami ciała może otrzymać inną ocenę za ramę ciała po uwzględnieniu odchylenia od średniej populacji za cechy laktacji (Tab. 2).
Tabela 2: Ocena sumaryczna za ramę ciała przy identycznych wymiarach po uwzględnieniu cech laktacji
UMIĘŚNIENIE
W ocenie umięśnienia jest brane pod uwagę wygląd zadu w odniesieniu do systemu oceny EUROP. Średnia ocena umięśnienia wynosi 80 punktów, co odpowiada handlowej klasie R przy płaskim lub lekko wypukłym umięśnieniu zadu.
NOGI i RACICE
Proponowana ocena nóg i racic składa się z przedstawionych na wykresie 1 czterech pojedynczych cech. Wagi dla poszczególnych cech mają uzasadnienie naukowe i były określone na podstawie przeprowadzonych badań i odzwierciedlają zoptymalizowany wpływ danej cechy na długość użytkowania. Wady budowy nie są zdefiniowane jako cech główna (Przykład: iksowate nogi tylne), ale obniżają automatycznie proponowaną ocenę ze względu na ich negatywny wpływ na długość użytkowania.
Wykres 1: Wagi poszczególnych cech w wyliczeniu sumarycznej oceny budowy nóg i racic
Tabela 3: Ocena sumaryczna budowy nóg i racic przy identycznych wartościach po uwzględnieniu cech laktacji
WYMIĘ
W proponowanej sumarycznej ocenie budowy wymienia oceniane jest 9 cech, wymienione na wykresie 2, które są różnie ważone z uwagi na ich wpływ na długość użytkowania. Budowa wymienia jest również oceniana z uwagi na wady (Przykład: wymię piętrowe), które mają wpływ na obniżenie końcowej noty.
Wykres 2: Wagi poszczególnych cech do wyliczenia sumarycznej oceny budowy wymienia
Na wyższą sumaryczną ocenę końcową pokroju zwierzęcia mają duży wpływ, oparte na naukowych podstawach, wyniki oceny budowy takich cech jak: postawa nóg tylnych i położenie wymienia, jak również: zawieszenie przedniej części wymienia, umiejscowienie strzyków, więzadło środkowe wymienia i struktura stawu skokowego, które są rozstrzygające dla długości użytkowania krowy. Krowy, które za prawidłową budowę cech związanych z długością użytkowania uzyskają odpowiednio wysokie sumaryczne noty, będą charakteryzowały się również dobrymi cechami mleczności (Tabele 3 i 4).
Tabela 4: Ocena sumaryczna budowy wymienia przy identycznych wartościach po uwzględnieniu cech laktacji
Czystość wymienia oceniana jest pod względem występowania na jego powierzchni przystrzyków. Te jednak nie wpływają wysokość oceny wymienia. Czystość wymienia jest oddzielnie punktowaną cechą w liniowej ocenie pokroju, posiadającą swoje miejsce na wykresie słupkowym oceny wartości hodowlanej buhajów.
FleckScore poprawia przejrzystość i porównywalność
System oceny umożliwia dokładniejszy opis budowy wybranej krowy, który wcześniej bywał dość przypadkowy. Na przykładzie budowy wymienia jest to najlepiej widoczne. Krowa w drugiej laktacji była na podstawie sumy ocen cząstkowych oceniona na 93 punkty za budowę wymienia.
Zastosowanie FleckScore
Od 2012 roku prowadzona jest liniowa ocena pokroju pierwiastek za pomocą programu FleckScore w ramach oceny użytkowości. Otrzymane dane odpowiadają prowadzonej ocenie wartości hodowlanej i mogą być również dostępne w różnych publikacjach (Przykład: katalogi aukcyjne zwierząt).
Wzorzec krowy jest oceniany przez system FleckScore (żółte wartości w tle): W ocenie ramy ciała chodzi o drobniejszą w budowie krowę z notą 75 punktów. Wysokość w krzyżu wynosi 139 cm. Nota 85 punktów za umięśnienie oznacza dobre lub bardzo dobre właściwości rzeźne zadu. Ocena za nogi i racice wynosząca 76 mówi o ich jakości budowy poniżej średniej. Wartość 86 punktów za wymię wskazuje, że jest ono powyżej średniej populacji. Matka tej krowy była oceniona przez FleckScore w 3 laktacji. Ocena 91-74-85-80 K151 wskazuje na krowę o dużej ramie ciała ze słabym umięśnieniem. Nogi i racice zostały ocenione na 80 punktów, co świadczy o ich prawidłowej budowie. Ocena wymienia wynosząca 80 punktów wskazuje, że odpowiada ono średniej populacji dla krów po trzecim wycieleniu.
Od roku 2014 austriacka hodowla bydła simentalskiego postanowiła, że pokrój matek genotypowanych kandydatów na buhaje hodowlane będzie oceniany w nowym systemie. Ocenę pokroju matek buhajów hodowlanych w systemie FleckScore rozpoczęto również w Bawarii. Dzięki temu osiągnięto to, że ocena pokroju krów odpowiada wyznaczonemu celowi hodowlanemu niezależnie od miejsca, w którym się ją przeprowadza i jest ona porównywalna. Uzyskane sumaryczne noty w pełni wyrażają jakość ocenianych pojedynczych cech składających się na noty cząstkowe i uwzględniają optymalizowanie cech budowy ciała w kierunku poprawy długości użytkowania.
Quellen: Luntz, B. , Krogmeier, D., Pfleger, R. (2014)